Giá thép tăng phi mã, một số quốc gia siết chặt kiểm soát thị trường thép

Giá thép tăng kỷ lục tại nhiều quốc gia trên thế giới

Hiện tại, dữ liệu cho thấy giá thép tại nhiều quốc gia trên thế giới đang đạt ngưỡng cao kỷ lục trong nhiều năm trở lại đây. Nguyên nhân bắt nguồn do nhu cầu sử dụng thép đang dần hồi phục mạnh mẽ sau ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 khiến hoạt động sản xuất ngưng trệ, nguồn cung thiếu hụt trầm trọng.

Cụ thể, tại Hoa Kỳ, chỉ số giá thép cho mặt hàng thép cuộn cán nóng đạt trên 1.600 USD/tấn, cao gấp 4 lần so với cùng kỳ năm ngoái và được đánh giá là cao gấp 3 lần mức giá trung bình của 20 năm trở lại đây.

Tại Bắc Âu, chỉ số giá thép cuộn cán nóng đạt xấp xỉ 1.168 USD/tấn, tăng 67% so với cùng kỳ năm ngoái. Tại Đức, Canada và Brazil, giá thép cuộn cán nóng cũng tăng xấp xỉ 2 lần trong 3 tháng trở lại đây,

Tại thị trường Hàn Quốc, giá nguyên liệu sản xuất thép đã tăng gần gấp 2 lần so với cùng kỳ năm ngoái, giữ mức giá 190 USD/tấn. Tại Nhật Bản, các tập đoàn sản xuất thép lớn nhất trong nước đã điều chỉnh giá thép bán ra tăng thêm từ 9,5 – 17,6%.

Diễn biến chỉ số giá quặng sắt giao ngay Platts Iron Ore Index (IODEX) từ năm 2008 đến nay (Ảnh: S&P Global Platts)

Theo dữ liệu thống kê, từ đầu năm đến nay, chỉ số giá quặng sắt trên thị trường quốc tế liên tục tăng kỷ lục, nguyên nhân chủ yếu bắt nguồn từ nhu cầu mua quặng sắt của Trung Quốc tăng mạnh. Trong khi đó, nguồn cung quặng sắt hiện tại phụ thuộc chủ yếu vào Australia và Brazil. Tuy nhiên, do điều kiện thời tiết bất lợi cùng với việc thiếu hụt lao động do tác động của đại dịch Covid-19, hoạt động cung ứng và xuất khẩu quặng sắt của hai nước này gặp không ít khó khăn.

Thị trường thế giới lần đầu tiên chịu tác động lớn từ nhu cầu sử dụng thép để thực hiện nhiều dự án xây dựng cơ sở hạ tầng chống lại những ảnh hưởng kinh tế do đại dịch Covid-19. Với tình hình chung khi các nhà máy thép trên toàn cầu đang cắt giảm sản lượng thép, nguồn cung trên thị trường quốc tế đang thiếu hụt trầm trọng. Đồng thời, chi phí nguyên liệu sản xuất tăng vọt đã tạo đà đẩy giá thép tăng phi mã.

Trung Quốc – Điểm khởi đầu “cơn sóng” tăng giá thép toàn cầu

Bên cạnh những nguyên nhân chung do tình hình dịch bệnh, Trung Quốc được xem là nguồn cơn của đà tăng giá thép phi mã của thị trường thép quốc tế hiện nay. Trong bối cảnh giá thép tăng mạnh hồi tháng 6/2020, Trung Quốc là quốc gia đầu tiên tuyên bố kiểm soát được dịch bệnh trong nước và bắt đầu tiến hành các hoạt động khôi phục nền kinh tế. Trong chuỗi các hoạt động đó, khoảng 50% số tiền được sử dụng để xây dựng phát triển cơ sở hạ tầng khiến nhu cầu sử dụng thép của Trung Quốc tăng mạnh, kéo theo nhu cầu nhập khẩu quặng sắt của nước này tăng cao.

Nhập khẩu thép của Trung Quốc trong năm 2020 đã tăng mạnh 64,4% so với năm 2019; đồng thời, xuất khẩu thép giảm 16,5% trong bối cảnh nhu cầu sử dụng thép tại nước này bùng nổ (Ảnh: The Wall Street Journal)

Chiếm 55% tổng sản lượng thép và lượng quặng sắt nhập khẩu hàng năm lên đến 70% trên toàn thế giới, các động thái thay đổi từ Trung Quốc có khả năng chi phối và tạo ảnh hưởng lớn đến thị trường thép toàn cầu. 

Tại thị trường nội địa của Trung Quốc, tuy nhu cầu sử dụng thép tăng cao nhưng Chính phủ lại có những quy định chặt chẽ hơn về chống rác thải, ô nhiễm môi trường buộc các tập đoàn sản xuất thép phải cắt giảm sản lượng các loại quặng chất lượng thấp. 

Trước tình hình bùng nổ nhu cầu và suy giảm nguồn cung, giá thép tại thị trường trong nước của Trung Quốc tăng mạnh buộc nước này phải giảm lượng thép xuất khẩu tới 16,5%. Việc này gây ảnh hưởng lớn đến thị trường thép quốc tế bởi Trung Quốc hiện đang là quốc gia xuất khẩu thép lớn nhất trên thế giới với tổng sản lượng chiếm đến 15% lượng thép xuất khẩu của toàn cầu, gấp đôi quốc gia đứng thứ 2 là Nhật Bản.

Nhiều quốc gia siết chặt kiểm soát thị trường

Giá thép thế giới tăng phi mã gây nên tình trạng khó khăn cho khâu nhập nguyên liệu đầu vào phục vụ sản xuất sắt thép, buộc nhiều quốc gia trên thế giới phải đẩy mạnh kiểm soát thị trường. 

Để tăng cường nguồn cung thép khi nhu cầu trên thị trường thép nội địa đang bùng nổ, Chính phủ Trung Quốc đã có kế hoạch bãi bỏ hoàn thuế VAT giá trị 13% đối với nhiều mặt hàng thép xuất khẩu tính từ đầu tháng 5. Đồng thời, thuế nhập khẩu áp dụng cho mặt hàng sắt thép phế liệu, các loại thép thô, gang thỏi cũng được hạ về 0%. Đây là động thái nhằm tăng cường nguồn cung cho sản xuất thép nội địa, góp phần điều chỉnh dòng chảy thương mại của thị trường thép trong nước hiện đang có nhiều biến động.

Các quốc gia đang đẩy mạnh kiểm soát thị trường thép nội địa

Tại Nga, Bộ trưởng Bộ Công nghiệp và Thương mại Denis Manturov đã có buổi làm việc với các tập đoàn sản xuất thép lớn trong nước để đảm bảo nguồn cung thép cho thị trường nội địa, đặc biệt là các doanh nghiệp quốc phòng và phục vụ các dự án xây dựng đã ký hợp đồng dài hạn với giá thép cố định hoặc được chiết khấu.

Nga đã áp đặt mức thuế lên đến 85 USD/tấn thép phế liệu xuất khẩu và đến tháng 5 vừa qua, Bộ Công nghiệp và Thương mại Nga tiếp tục đề xuất dự thảo áp đặt thuế 20 – 30% cho các sản phẩm thép xuất khẩu để đảm bảo nguồn cung thép trong nước. Nga cũng đã đồng thời tăng cường các biện pháp thanh tra doanh nghiệp sản xuất thép trong nước nhằm kiểm soát chặt chẽ giá thép trên thị trường nội địa.

Tại Ấn Độ, Hiệp hội các nhà sản xuất ống thép (IPMA) vừa đề xuất tới Chính phủ việc tạm thời cấm xuất khẩu thép và tăng cường kiểm soát giá đối với các sản phẩm thép trên thị trường nội địa. Tại Malaysia, các kiến nghị đối với Chính phủ về việc giám sát chặt chẽ giá thép trong nước cũng được đưa ra với mục đích tránh độc quyền và thao túng giá thép tại thị trường trong nước. 

Một số nhà phân tích nhận định rằng các yếu tố cung – cầu là động lực chính quyết định biến động thị trường. Tuy nhiên, động thái siết chặt kiểm soát thị trường tại nhiều quốc gia là yếu tố quan trọng giúp khôi phục trật tự thị trường, điều chỉnh giá thép và ngăn chặn làn sóng đầu cơ khiến giá thép tăng kỷ lục thời gian qua. 

Theo Tạp chí Công Thương